رصد ماه
منجمین و رصدگران آسمان شب به خصوص کسانی که علاقه به رصد اجرام عمقی آسمان شب هستند به خوبی میدانند که هنگام ماه کامل شرایط رصدی مطلوبی وجود ندارد واین زمان یکی از زمانهای نامناسب رصدی و همینطور عکاسی از اجرام عمقی است
به همین دلیل خیلی از رصدگران در بازه زمانی تربیع اول تا تربیع آخر تا حدودی از رصد دست میکشند و به فعالیتهای دیگر میپردازند
لیکن رصد ماه نیز جذابیتهای بسیاری دارد که عده ای را به خود مشغول میکند.از اسکچ زدن از ماه تا عکاسی از این قمر زیبا و غیره.. ه
همینطور مطالعه و رصد ناهمواریها و پستی و بلندی ماه نیز از دیگر فعالیتهای منجمین میتواند باشد
هیچ کدام از اجرام آسمانی اینقدر به ما نزدیک نیستند و بهترین جرم آسمانی که به راحتی میتوان سطح آنرا رصد و بررسی کرد ماه است
خورشید با توجه به درخشندگی نیاز به ابزار و آلات خاصی برای رصد دارد و دیگر اجرام نیز به دلیل فاصله از زمین شرایط مطلوبی همچون ماه ندارند
به همین بهانه در پیشنهاد رصدی این هفته به شرایط و قابلیتهای رصدی این جرم آسمانی میپردازیم
فاصله ماه تا زمین در حدود چهارصد هزار کیلومتر است که در فواصل نجومی فاصله ای بسیار نزدیک به حساب میاید بعد از ماه زهره و سپس مریخ به ما نزدیک هستند که البته این اجرام نسبت به زمین حضیض و اوج دارند و منظور ما هنگام حضیض میباشد
ناهمواریهای ماه با چشم غیر مسلح نیز مشخص است و با ابزار رصدی بسیار بهتر دیده میشود
بهترین زمان برای دیدن و درک این ناهمواریها زمانیست که این ناهمواریها در مرز بین روشنی و تاریکی قرار میگیرند
به این معنی که هنگام تابش نور خورشید بر ماه,در آن قسمت که خورشید در حال غروب میباشد,سایه کوهها و دیگر ناهمواریها بلند میشود و باعث این میگردد که ما از زمین این ناهمواریها را بهتر تشخیص بدهیم
به هر حال بارزترین عوارض سطحی ماه قسمتهائی هستند که با چشم غیر مسلح نیز قابل رویتند و ما به صورت تیرگیهائی بر سطح ماه میبینیم و در اصطلاح به آنها دریاهای ماه میگویند
این نواحی تیره چیزی نیستند جز مواد مذابی که در گذشته بر سطح این قمر وجود داشته اند و به مرور زمان و پس از سرد شدن به این گونه درآمده اند
در قرن هفدهم میلادی اختر شناسی ایتالیائی با نام ریکوئیولی تصمیم گرفت که بر این عوارض نامگذاری کند که امروزه نیز خیلی از عوارض را با همین نام میشناسیم
بعدها نامهای بسیاری بر عوارض و دهانه های ماه گذاردند و حتی بر ناهمواریهای پشت ماه که از سطح زمین دیده نمیشود نیز نامگذاری کردند
پس از دریاهای ماه بیشترین عوارضی که بر سطح این قمر دیده میشوند دهانه هائی هستند که به دلیل برخورد سنگهای آسمانی پدید آمده اند
به دلیل طولانی بودن بحث بررسی این دهانه ها را به هفته های بعد موکول میکنیم و در پیشنهاد رصدی این هفته به دریاهای ماه میپردازیم
دریاهای ماه که اصطلاحا به این نام خوانده میشوند با چشم غیر مسلح قسمت عمده ای از سطح قابل رویت ماه را تشکیل میدهند
دریای آرامش-دریای آسایش-دریای بحرانها-اقیانوس طوفانها-دریای ابرها وغیره.. از جمله نامهای این عوارض به ظاهر هموار و تیره هستند
در عکس زیر شما میتوانید نام دریاها و همینطور بعضی از دهانه های ماه را ببینید
عکس از ویکی پدیای فارسی
همانطور که در قبل هم گفته شد برای رویت بهتر این عوارض میتوانید از ابتدای ماه قمری که هلال اول ماه خوانده میشود به ترتیب این عوارض را رصد نمائید
به این دلیل که در مرز روشنی و تاریکی این عوارض نمود بهتری دارند و باید از شرق ماه که غرب آسمان میشود و سمت راست عکس مشخص است شروع کنید و هر شب که این مرز پیشروی میکند عوارض آنشب را رصد نمائید
در ابتدای ماه قمری هلال ماه درخشندگی کمتری دارد و به اصطلاح فاز ماه کم است و بیشتر قسمت زمین تاب ماه مشخص میباشد باید عوارض شرقی ماه را رصد نمود و هرچه فاز ماه بیشتر میشود ما هم عوارض بیشتری را رصد خواهیم کرد تا هنگامیکه ماه بدر تشکیل شود و قرص کامل ماه عیان شود
و دوباره با کاهش فاز ماه و تشکیل اهله های ماه تا انتهای ماه قمری میتوان عوارض را رصد نمود
در ابتدای ماه و چند روز ابتدائی دریای بحرانها و سپس دریای باروری مولفه مناسبی برای رصد میباشند.ودرادامه دریای آسایش.
به ترتیب تا انتهای ماه قمری این عوارض در هرشب و به تناسب اهلله های ماه موقعیت رصدی مناسب تری پیدا خواهند کرد
قمر زمین به دلیل قفل گرانشی همیشه یک روی خود را به ما نشان میدهد, و روی دیگر آن را تنها وقتی که دست ساخته های بشری را روانه آنجا کردیم دیدیم
هنگام رصد ماه با چشم غیر مسلح عوارضی تیره و دهانه هائی بزرگ و آبله گون مشاهده میشود که میلیونها سال به همین شکل بوده اند.به این دلیل که در سطح ماه هیچ گونه جو یا عاملی که باعث تغییر سطحی شود وجود ندارد و به همین دلیل تغییرات بسیار ناچیز است مگر اینکه عاملی خارجی یا سنگ آسمانی بزرگ بتواند چهره آنرا خراش دهد .
در روی آشکار ماه با تلسکوپهای بزرگ میتوان حدود 30000 دهانه آتشفشانی را مشاهده کرد که بزرگترین آن در حدود 250 کیلومتر است وکوچکترین این دهانه ها که از روی زمین قابل مشاهده هستند حدود 400 متر قطر دارند که با تلسکوپ میتوان آنها مشاهده کرد
اغلب این برخوردها در 4 میلیارد سال پیش توسط سیارکها و دنباله دارها ایجاد شده اند
دهانه ها را میتوان به 3 دسته تقسیم کرد:1.دهانه های آتشفشانی کوچک با قطر تا 20 کیلومتر
دوم کوههای حلقوی با قطر 20 تا 100 کیلومتر وسوم سطوح دیواره ای با بیش از 100 کیلومتر که در ساختار خود غالبا کوههای مرکزی دارند
دهانه های بزرگ با قطر زیاد غالبا توسط دیواره های از کوه تشکیل شده اند که ارتفاع این کوهها از سطح دهانه به 4 هزار متر و بیشتر هم میرسد
در بعضی موارد ارتفاع کوه از سطح دهانه به 10000 متر نیز میرسد
در اکثر نقاط ماه شما میتوانید این دهانه ها را مشاهده کنید.حتی بر سطح دریاهای ماه که از هموارترین نقاط ماه میباشند
دریاهای ماه که به دلیل خروج گدازه های آتشفشانی وسرد شدنشان سطحی هموارتر دارند وبه دلیل اینکه اجرام آسمانی به مانند 4 میلیارد سال پیش نیستند و تعداد خیلی کمتری از این اجرام امکان برخورد به سطح ماه را دارند پس به ندرت تغییر میکنند
دو دهانه معروف و بارز در ماه وجود دارند با نامهای دهانه تیخو و دهانه کوپرنیک.این گونه دهانه ها به نظر میرسد که پرتوهای درخشانی را ساطع میکنند.از این گونه دهانه ها 60 مورد در ماه وجود دارند
به نظر میرسد که این پرتوهای درخشنده ,گرد و غبار ناشی از برخورد اجرام آسمانی میباشند که هنگام برخورد به اطراف دهانه پرتاب شده اند
همچنین در سطح ماه رشته کوههائی وجود دارد که با رشته کوههای زمینی کاملا متفاوت هستند
رشته کوههای زمینی از چین خوردگیها و درهم فرورفتن صفحات خارجی زمین بوجود آمده اند ولی رشته کوههای ماه که اطراف دهانه های بزرگ ماه بوجود آمده اند از برخوردهای بزرگ اجرام آسمانی تشکیل شده اند
عوارض سطحی ماه بسیار جالب است وبا یک تلسکوپ متوسط مدتها میتوان این عوارض را رصد و بررسی کرد.با تلسکوپ میتوان جزئیات زیادی را رصد نمود.به خصوص در هنگام اهله های ماه میتوان در مرز تاریکی و روشنی سطح ماه عوارض را با جزئیات بیشتری مشاهده کرد
همینطور در بعضی مواقع که ستاره ای نسبتا درخشان از لبه ماه عبور میکند که اصطلاحا به آن اختفای خراشان میگویند میتوان صحنه بسیار جالبی از آشکار و نهان شدن این ستاره در پس عوارض سطحی ماه مشاهده کرد
البته اختفای خراشان در مورد سیارات منظومه شمسی هم اتفاق میافتد که به مانند ستاره ها از کوه و درههای ماه عبور میکنند
یکی از بهترین سایتها برای بررسی عوارض سطحی ماه در رایانه,گوگل مون میباشد
http://www.google.com/moon/
همچنین برای گفتگو و آشنائی بیشتر با رصد عوارض سطحی ماه میتوانید به فروم آوااستار و تاپیک ریخت شناسی ماه مراجعه کنید
http://forum.avastarco.com/forum/showthread.php?1261-%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%87